Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Vanuit onze gemeentelijke verantwoordelijkheid op het gebied van de zorg voor jeugd, volwassenen en ouderen werken wij in nauwe samenwerking met maatschappelijke partners aan een optimaal vraaggericht en preventief aanbod. De nadruk op vroegsignalering en preventie in het lokale veld is een belangrijk speerpunt met als doel de gezondheid te bevorderen en het beroep op (zwaardere) zorg te verminderen.

Gezondheid maakt een integraal onderdeel uit van het sociaal domein en de Stevige Sociale Basis in het bijzonder. Door het verstevigen van wijken en kernen met gericht aanbod van praktische en lichte ondersteuning maar ook door mensen te activeren ontstaan wijken waar genoeg te doen is, waar inwoners betrokken zijn bij elkaar, mee kunnen doen en zich prettig voelen. We hebben de ambitie dat wij inwoners eerder en sneller, meer in de buurt en met lichtere vormen van ondersteuning kunnen bijstaan, zodat zij minder een beroep hoeven te doen op zwaardere zorg. De Stevige Sociale Basis vormt het fundament van de samenleving in Haarlemmermeer met een focus op zelfredzaamheid, meedoen en preventie.

Activiteiten

Toelichting

01. Het bieden van preventieve opvoed- en opgroeiondersteuning

Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) vormt een spil in het bieden van preventieve ondersteuning voor de jeugd. Het is het punt waar ouders, jeugdigen en professionals terecht kunnen met al hun vragen over opvoeden en opgroeien. Deze vragen werden rechtstreeks beantwoord (face to face, telefoon) maar ook (digitale) toepassingsvormen zoals webinars en digitale workshops maakten hier deel van uit.

De CJG consulenten bieden lichte begeleiding en ondersteuning. Zij hebben daarbij mandaat voor het inschakelen van gespecialiseerde zorg. Door samenwerking met onder andere de schoolcoaches, leerplicht en de jeugdgezondheidszorg, draagt het CJG zorg voor een stevig preventief fundament en verbinding met de wijken. Daarnaast zorgde het CJG voor ontmoeting, inspiratie, samenwerking en kennisuitwisseling tussen bij de jeugd betrokken partners.

In 2021 zijn 593 informatie- en adviesvragen gesteld vanuit ouders/opvoeders aan het CJG Haarlemmermeer (exclusief 250 hulpvraag & onderzoekgesprekken met ouders/opvoeders en beschikkingen). In 2020 werden 506 vragen gesteld door ouders/opvoeders, daar zaten ook beschikkingsverzoeken bij. Er hebben 1038 ouders deelgenomen aan een CJG-webinar. Daarvan is het merendeel afkomstig uit Haarlemmermeer.

Tot slot bood de gemeente onverminderd een uitgebreid palet van activiteiten aan op het gebied van vrij toegankelijke opvoedondersteuning met diverse uitvoeringspartners.

02. Zorg dragen voor publieke gezondheidszorg

Samen met andere gemeenten binnen de VRK bekostigen wij de GGD voor de uitvoering van de publieke gezondheidszorg. Een deel van de GGD-taken is wettelijk bepaald, zoals medische milieukunde, infectieziektebestrijding, epidemiologie en het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg. Daarnaast stond de inzet van de GGD in het jaar 2021 nadrukkelijk in het teken van de coronacrisis.

Meer beleidsvrijheid is er in andere volksgezondheidstaken, zoals de preventieve gezondheidszorg en de keuze van activiteiten voor collectieve preventie. In 2021 hebben we met de GGD de focus gelegd op opvoed- en opgroeiondersteuning. Dit gebeurde door groepsbijeenkomsten, spreekuren en een focus op ouderschap, taal- en spraakproblemen, signalering van risico's en innovatie. Gezondheidsbevordering en preventie hebben wij verder vormgegeven door de gezonde school methode verder uit te breiden om daarmee zoveel mogelijk jongeren te bereiken ter bevordering van een gezonde leefstijl. In 2021 is de nieuwe regionale nota gezondheidsbeleid ‘Samen gezond in Kennemerland’ vastgesteld als lokaal gezondheidsbeleid. Deze nieuwe regionale nota is gebaseerd op de nationale nota 'Gezondheid breed op de agenda'. In de regionale nota besteden we specifiek aandacht aan de effecten van corona op de gezondheid van onze inwoners.

03. Zorg dragen voor collectieve preventie

Regionaal werkten we samen met andere gemeenten en de GGD aan de collectieve preventie vanuit de regionale nota, met als speerpunten bewegen, het verminderen van depressie/psychosociale klachten, schadelijk alcoholgebruik, roken bij jongeren (zoals de projectaanvraag ‘Rookvrij Kennemerland’ samen met vijf andere gemeenten) en het terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Daarbij hebben we lokale accenten gelegd. Deze lokale accenten hebben we in 2021 vastgelegd in het lokaal preventieakkoord ‘Gezond & Meer’ waarmee we streven naar een gezondheidsbeweging die de inwoners betrekt bij, en het gesprek start over, een gezonde leefstijl; en het bestaande huidige aanbod versterkt en uitbreidt. Via het project Hartveilige gemeente is in het afgelopen jaar verder gewerkt om een zo dekkend mogelijk netwerk van Automatische Externe Defibrillators (AED’s) en burgerhulpverleners te realiseren en te behouden. De dekkingsgraad van AED’s is 90% en er waren in december 1.939 burgerhulpverleners actief.

De Gezonde Wijk aanpak is een gebiedsgerichte aanpak die naadloos aansluit bij Meer voor elkaar in de buurt, met positieve gezondheid als achterliggende visie. De Gezonde Wijk aanpak kenmerkt zich door samen denken en samen creëren op basis van ambities in de wijk of kern. Het lokaal preventieakkoord ‘Gezond & Meer’ geeft ook de Gezonde Wijk aanpak een hernieuwd kader mee. Ook in 2021 zijn er, ondanks de uitdagingen die de coronacrisis met zich meebracht, verschillende inspirerende initiatieven gestart in de pilotgebieden Overbos en Rijsenhout. Vanuit het Lokaal Sportakkoord zijn in Rijsenhout met verschillende partijen kansen in kaart gebracht om de leefomgeving beweegvriendelijker te maken. De opbrengst hiervan is een sportroute en dobbelfit, een kennis- en actiespel dat de kans op vallen in huis verkleint.

In het vierde kwartaal is in Gezondheidscentrum Overbos met professionals verkend hoe de Compaan bij de dagelijkse zorg van huisarts en praktijkondersteuner kan helpen: ’Compaan op recept’.

We werken met lokale partners aan het versterken van een gezonde leefstijl bij onze jeugd door middel van de Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) aanpak. Er heeft een evaluatie plaatsgevonden over de periode 2019-2021. We hebben besloten de JOGG-aanpak voort te zetten, waarbij we verbreden van inzet in focuswijken naar inzet in heel Haarlemmermeer. Ook bij de Gezonde School aanpak, een methode waarbij scholen gezondheidsthema’s structureel en integraal inbedden in het onderwijs, merken we dat de coronacrisis nog steeds impact heeft. Hoewel scholen in 2021 erg druk waren, zien we dat zij daarnaast toch hebben ingezet op gezondheidsthema's. De bezorgdheid over de (mentale) gezondheid van leerlingen is zeer groot en daarom blijft de preventieve inzet op gezondheid en het signaleren van gezondheidsproblemen van belang.

04. Zorg dragen voor ouderengezondheidszorg

Met ontmoeting bieden we laagdrempelige dagbestedingsactiviteiten voor kwetsbare inwoners. Zeker in 2021, waarin nog veel beperkingen waren als gevolg van de coronacrisis, is ontmoeten in de wijk voor kwetsbare inwoners belangrijk. Met contacten in het netwerk die beperkt zijn, bieden de ontmoetingsactiviteiten regelmaat voor deze inwoners en een ontlasting voor de mantelzorgers van deze kwetsbare inwoners. Er zijn wekelijks 34 dagdelen ontmoeting gerealiseerd verspreid over Noord, Midden en Zuid-Haarlemmermeer. De activiteiten worden zowel in locaties van Maatvast als in locaties van zorgaanbieders of Pier-K georganiseerd.

Het project Automobiel, lokaal vervoer door vrijwilligers met eigen auto, is in 2021 verder uitgebreid. Niet alleen in het noorden van de gemeente en in Zuid-Haarlemmermeer, maar ook voor Hoofddorp en omstreken is een campagne gevoerd en zijn afspraken gemaakt met de andere aanbieders van vrijwilligersvervoer.

De preventieve huisbezoeken aan inwoners die 80 jaar werden zijn ook in 2021 uitgevoerd door Meerwaarde, dit is van extra belang in coronatijd. Van de 834 80-jarigen zijn er 555 telefonisch benaderd nadat er een informatieve brief was toegestuurd begin 2021. Vanwege de coronacrisis hebben de inwoners vaker aangegeven liever geen huisbezoek te willen ontvangen, maar wel behoefte te hebben aan allerlei nuttige informatie. Er zijn toen het weer mogelijk was honderden mensen thuis bezocht en met honderden is via telefonisch contact de vragenlijst doorgenomen en informatie verstrekt over onder andere de sociale kaart. Als mensen niet bezocht zijn is dat vanwege: geen belangstelling, niet bereikbaar, reeds onder begeleiding bij praktijkondersteuner huisarts, overleden/zorgcentrum. In Haarlemmermeer is voor casemanagement dementie een centraal aanmeldpunt voor verwijzers ingericht zodat deze groep ouderen zo lang mogelijk thuis kan wonen en ondersteuning kan krijgen.

05. Zorg dragen voor openbare geestelijke gezondheidszorg

De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz) activiteiten van een gemeente richten zich met name op preventie en toeleiding van inwoners met psychische en psychiatrische problemen. In Haarlemmermeer voert de GGD de zorgcoördinatie uit voor kwetsbare personen en risicogroepen van deze doelgroep.

In aanvulling hierop is een pilot gestart waarbij GGZ inGeest de bemoeizorg voor inwoners met een psychische kwetsbaarheid uitvoert. In 2021 is de sluitende aanpak verwarde personen voor de derde maal geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat er vooral stappen zijn gezet in de doorontwikkeling van de spoedzorgketen. Inmiddels is er sprake van een goedwerkend netwerk rondom de inwoner die in een crisissituatie verkeert. De implementatie van de Wet Verplichte GGZ (WVGGZ) heeft geleid tot een meldpunt waar inwoners hun zorgen over iemand kunnen melden bij de gemeente. Voor de regio Kennemerland verzorgt de GGD dit meldpunt. Eind 2021 is besloten dat de openingstijden van dit meldpunt structureel verruimd worden. Tevens is er een nieuwe rol voor de burgemeester door de nieuwe wet: het horen van een inwoner voor wie verplichte (crisis)zorg is aangevraagd. Uit de regionale evaluatie is gebleken dat de implementatie van de WVGGZ goed verlopen is en de ketenpartners elkaar weten te vinden in geval van knelpunten. Op Schiphol is de persoonsgerichte aanpak waarbij mensen met verward gedrag op Schiphol naar de juiste hulp en zorg geholpen worden, gecontinueerd. In 2021 hebben we de subsidies aan organisaties die zich richten op het voorkomen van uitval zoals Warmline en Maatjesproject (Roads), Herstelacademie (herstelgericht) en lotgenotencontact (Zelfhelp) voortgezet.

06. Bieden van informatie en advies en lichte begeleiding

Op het gebied van ondersteuning van inwoners in een kwetsbare situatie werkt de gemeente samen met MeerWaarde en ketenpartners. Ook in het afgelopen jaar vroeg dit weer om een andere aanpak omdat door de coronamaatregelen niet alles meer mogelijk was zoals bijvoorbeeld huisbezoeken of fysieke spreekuren op locatie. De sociaal werkers bleven wel in de wijk aanwezig en hiermee is de dienstverlening zo veel mogelijk doorgezet.

Waar nodig bieden MeerWaarde, MEE en Eigen Plan onafhankelijke professionele cliëntondersteuning aan. Dit biedt inwoners de mogelijkheid zich professioneel te laten bijstaan bij bijvoorbeeld communicatie met officiële instanties of bemiddeling bij geschillen (onafhankelijke cliëntondersteuning). Vroegsignalering zorgt ervoor dat problemen eerder in beeld komen en inwoners beter grip op hun leven krijgen; MeerWaarde is daarom actief aanwezig in de wijken en buurten.

Signaleren en toeleiden is belangrijk in het kader van een stevige sociale basis. In 2021 is de werkgroep informatiepunten verder gegaan met de ontwikkeling van de informatiepunten op basis van wat er in 2020 in kaart is gebracht. Ook in 2021 zagen de Pluspunten (informatiepunten van MeerWaarde) een stijging van vragen naar ondersteuning. Het in maart 2020 gestarte CoronaPunt was ook in 2021 actief. Dit is een telefonisch informatiepunt waar inwoners, organisaties en bedrijven terecht kunnen met hun vragen, angsten en onzekerheden die voortkomen uit de coronacrisis. Ouderenadvies en Welzijn op Recept wordt ingezet om problemen en onveilige situaties bij zelfstandig wonende kwetsbare inwoners te voorkomen.

In 2021 zijn er naast de bestaande Slimotheek in Hoofddorp, ook twee nieuwe locaties geopend in Nieuw-Vennep en Badhoevedorp. Een Slimotheek is een advies- en uitleenpunt voor slimme hulpmiddelen, waarvan de meeste door inwoners thuis kunnen worden uitgeprobeerd.

Voor vrijwillige hulp bij het vinden van antwoorden op financiële vragen van inwoners is het financieel café in Hoofddorp Overbos (De Boskern) gecontinueerd en is de aanbieder ervan, Humanitas, gestart met een tweede financieel café in Nieuw-Vennep, in (wijkgebouw) Linquenda. In 2021 is het aantal bezoekers teruggelopen, was de inzet van vrijwilligers in persoonlijk contact minder goed mogelijk, nam het aantal inzetbare vrijwilligers af en is voor het financieel café in Nieuw-Vennep alleen telefonisch contact mogelijk geweest.