Toelichting gewijzigde begroting 2021 - jaarrekening 2021

Beleidsdoel A

Tabel 21

Afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting
(bedragen × € 1.000; min = nadeel )

Baten

Overschot decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang

478

Overig

-17

Totaal Baten

461

Lasten

Jeugdzorg zonder verblijf

1.354

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

-433

Persoonsgebonden budget (pgb)

172

Veilig Thuis

127

Overig

3

Totaal Lasten

1.223

Baten

We hebben in het laatste kwartaal van 2021 een incidenteel bedrag ontvangen van de centrumgemeente Haarlem in verband met een overschot op de rijksmiddelen die zij ontvangen voor de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang.

Lasten

Bij de Najaarsrapportage 2021 hebben we een toename in de vraag naar JGGZ zonder verblijf waargenomen en geprognosticeerd. We zien echter enerzijds dat het aanbod JGGZ zonder verblijf niet in de vraag van deze vorm van zorg kan voorzien. Door personele krapte bij aanbieders moeten cliënten langer wachten voordat ze geholpen worden. Hiervoor wordt vaak overbruggingszorg ingezet. Wanneer het aanbod van deze zorg verruimd zou worden in de toekomst, kunnen er meer cliënten tegelijkertijd zorg ontvangen en zullen de kosten weer stijgen. Anderzijds is er mogelijk ook een lichte stabilisatie in de groei. De verwachte stijging voor JGGZ in de Najaarsrapportage 2021 ten opzichte van 2020 was 12,1%. De uiteindelijke gerealiseerde stijging is 5,2% ten opzichte van 2020.

De overschrijding van de kosten Wmo is onder andere het gevolg van de beleidswijziging voor hulp bij het huishouden per 1 januari 2022. Vooruitlopend op deze beleidswijziging, zijn in de tweede helft van 2021 cliënten tijdelijk ingestroomd in de maatwerkvoorziening hulp bij het huishouden. Daarnaast zijn de meerkosten van zorginstellingen als gevolg van de coronacrisis pas laat in het jaar bij ons gedeclareerd.

Enkele aanbieders die zorg leverden aan inwoners met een persoonsgebonden budget (pgb) Wmo, zijn ingekocht door de gemeente. Daarom is er minder noodzaak voor inwoners om zorg met een pgb in te kopen, waardoor een onderschrijding ontstaat.

Een deel van de niet volledig bestede subsidie 2019 voor Veilig Thuis is teruggevorderd. Hier is in de programmabegroting geen rekening mee gehouden.

Beleidsdoel B

Tabel 22

Afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting
(bedragen × € 1.000; min = nadeel )

Baten

Reserve beschermd wonen

872

Overig

-9

Totaal Baten

863

Lasten

JGGZ met verblijf

-393

Innovatiefonds beschermd wonen

147

Overig

36

Totaal Lasten

-210

Baten

We hebben in het laatste kwartaal van 2021 incidenteel extra middelen ontvangen van de centrumgemeente Haarlem. De afgelopen jaren is er sprake geweest van een overschot op de rijksmiddelen voor Beschermd Wonen die Haarlem namens de regio ontvangt, waardoor in 2021 een overschot is ontstaan op de regionale reserve voor Beschermd Wonen. Dit overschot is op basis van inwonertal verdeeld over de gemeenten in de regio.

Lasten

De stijging van de kosten wordt met name veroorzaakt door een groei in het aantal cliënten in verblijfszorg. Het aantal cliënten is op een vergelijkbaar niveau als voor de coronapandemie. Landelijk wordt gezien dat er meer jeugdigen zijn met zwaardere jeugdhulpvragen zoals suïcidaliteit als gevolg van de pandemie. Ook in Haarlemmermeer wordt gezien dat er meer inzet is van zwaardere zorg. Dit kan een stijging in het aantal cliënten in verblijfszorg verklaren. De stijging begint in het derde kwartaal en zet door in het vierde kwartaal.

De financiering voor beschermd wonen in onze regio loopt op dit moment nog via de centrumgemeente Haarlem. Met de doordecentralisatie vanaf 2023 worden gemeenten zelf (financieel) verantwoordelijk voor beschermd wonen voor hun eigen inwoners. Om ons goed voor te kunnen bereiden op deze transformatie hebben wij in 2021 middelen aangevraagd (€ 509.000) en ontvangen uit het regionale Innovatiefonds Opvang Wonen en Herstel (OWH). De middelen worden besteed in 2022.

Beleidsdoel C

Tabel 23

Afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting
(bedragen × € 1.000; min = nadeel )

Baten

AM match, resultaat 2020

295

Overig

-36

Totaal Baten

259

Lasten

Participatie vrouwelijke statushouders

165

Nieuwe Wet inburgering

114

Coronacompensatie sociale werkvoorziening

-93

Overig

52

Totaal Lasten

238

Baten

Ons aandeel in het bedrijfsresultaat van AM match over 2020 is in 2021 ontvangen.

Lasten

In 2020 is een start gemaakt met de pilot nareizende vrouwelijke statushouders die vanuit het Rijk bekostigd is. Omdat iedere deelnemende gemeente stagnatie door de coronacrisis heeft opgelopen werd de pilot verlengd, maar ook in 2021 kon de pilot slechts gedeeltelijk plaats vinden. Voorgesteld wordt het resterende budget over te hevelen.

Ten behoeve van de nieuwe Wet inburgering omvat dit budget middelen voor de ontwikkeling van ICT. In dit stadium is het nog moeilijk te beoordelen of de invoering van de Wet inburgering nog meer uitgaven in ICT met zich mee zullen brengen in 2022. Het gaat om een nieuwe wet waardoor in de praktijk kan blijken dat er functionaliteit ontbreekt. Daarnaast hanteert het ministerie van SZW voor de IT-voorzieningen van de nieuwe Wet inburgering een planning in drie plateaus. In 2022 zullen de benodigdheden voor plateau 2 bekend worden.
Daarnaast zijn in het bestuurlijk overleg van april 2020 tussen het ministerie van SZW en de VNG afspraken gemaakt over het ondersteunen van de zogenaamde Einde lening inburgeringsplicht (ELIP). Dit zijn inburgeraars die hun lening voor de inburgering (vrijwel) volledig hebben uitgeput, maar nog steeds inburgeringsplichtig zijn. Gemeenten zullen inburgeraars die tot deze doelgroep behoren begeleiden. Vanuit de decembercirculaire 2021 gemeentefonds hebben wij hier middelen voor ontvangen. Gezien het tijdstip van toekenning van deze bijdrage wordt voorgesteld de ontvangen bijdrage over te hevelen naar 2022.

Als gevolg van de coronacrisis zijn de SW-bedrijven nog gedeeltelijk gesloten geweest in 2021. SW-bedrijven hebben hierdoor onvoldoende middelen om de loonkosten te bekostigen. Daarin voorziet een tegemoetkoming vanuit het Rijk, welke via de septembercirculaire 2021 Gemeentefonds is aangekondigd. Deze middelen zijn betaald aan AM match, die deze regeling voor ons en andere gemeenten uitvoert.

Beleidsdoel D

Tabel 24

Afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting
(bedragen × € 1.000; min = nadeel )

Baten

Tozo

3.565

Bbz

1.167

Gedupeerden kinderopvang toeslag affaire

-309

Overig

45

Totaal Baten

4.468

Lasten

Tozo

-3.759

Bbz regulier en Bbz light

-1.532

Gedupeerden kinderopvang toeslag affaire

251

Schuldhulpverlening

-131

Overig

-42

Totaal Lasten

-5.213

Baten

De uitkeringslasten van Tozo worden volledig gecompenseerd door het Rijk. Het grootste deel van de uitvoeringskosten in 2021 ook. Voor 2022 is geen uitvoeringsbudget meer beschikbaar.

Bij de oude regeling Bbz kapitaalverstrekking (voor 2020) kregen wij de kapitaalverstrekkingen aan cliënten door het Rijk vergoed. Deze betalen wij bij terugbetalingen door cliënten voor 75% terug aan het Rijk. Hierdoor is een voordeel ontstaan.

In 2021 is minder aan baten verantwoord op deze post ten behoeve van hulp aan de gedupeerden van de toeslagaffaire dan begroot. Dit heeft te maken met het feit dat een groot deel van de kosten op andere posten is verantwoord. Ook op die posten ontvangen wij compensatie van het Rijk.

Lasten

Wij hebben ervoor gekozen om naast het beschikken op aanvraag in het kader van zorgvuldigheid en fraudepreventie ook te beschikken op verantwoording na een volledige controle. Het hoger uitvallen van het aantal beschikkingen op verantwoording en voor een klein deel het alsnog toekennen van een uitkering na bezwaar of heroverweging van aanvragen van vóór 2021, is niet begroot in 2021. Het Rijk compenseert alleen het beschikken op aanvraag waardoor in 2021 onze uitvoeringskosten voor een klein deel niet zijn gecompenseerd.

Naast de reguliere Bbz is een nieuwe tijdelijke vorm op 1 oktober 2021 ingegaan. Dit is de opvolger van de diverse Tozo-regelingen en wordt Bbz light genoemd. Van 1 oktober tot 1 april 2022 zijn de voorwaarden voor een Bbz-uitkering tijdelijk soepeler. Er wordt een groter beroep gedaan in onze gemeente op deze regeling dan dat landelijk het geval is. Gezien het moment van inwerkingtreding zijn deze uitgaven niet begroot en tevens worden ze in 2021 niet gecompenseerd door het Rijk. Vanaf 2022 worden gemeenten (mogelijk deels) wel gecompenseerd voor extra uitgaven van de Bbz light door middel van een aanpassing van de hoogte van de BUIG-uitkering. Daarnaast is voor de uitkeringen en kapitaalverstrekkingen van de reguliere Bbz in 2021 meer uitgegeven dan begroot. Dit heeft onder meer te maken met het definitief vaststellen van voorlopige besluiten van 2018, 2019 en 2020. Tenslotte is er een storting gedaan in de voorziening dubieuze debiteuren ten behoeve van het risicodeel van de kapitaalverstrekkingen.

De regeling gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagen problematiek is van start gegaan in november 2020. Gedupeerden kunnen zich melden tot 1 januari 2024. Naast de regeling met betrekking tot de hulp is er ook een regeling voor het kwijtschelden vorderingen binnen het SZW domein voor gedupeerden. Wij krijgen hiervoor een specifieke uitkering van het Rijk ter compensatie van de uitvoeringskosten, gederfde inkomsten en hulp en ondersteuning op de vijf leefgebieden financiën, wonen, zorg, gezin en werk. In 2021 hebben 416 gedupeerden hulp aangeboden gekregen, voor 96 daarvan is een uitgebreid plan van aanpak gemaakt. We hebben, naast de eigen begeleidende hulp (uitvoering), bijzondere (financiële) bijstand verleend aan de gedupeerden, waarvan een deel verantwoord is bij het budget Bijzondere bijstand en het overige bij het budget Gedupeerden kindertoeslagaffaire. Daarnaast hebben we bijstandsuitkeringen en Bbz-uitkeringen verleend, die verantwoord zijn bij de respectievelijke posten. Tenslotte zijn vorderingen op gedupeerden kwijtgescholden.
Samenvattend: de onderschrijding van het budget heeft te maken met het feit dat een groot deel van de uitgaven op andere posten verantwoord is. Deze uitgaven zijn echter op zo’n manier verantwoord dat we de juiste compensatie ontvangen van het Rijk.

Bij de Najaarsrapportage 2021 is een verlaging in de uitgaven schuldhulpverlening geprognosticeerd. Door achterstanden in het facturatieproces bij aanbieder Plangroep is dit niet op basis van de juiste cijfers gebeurd. Inmiddels heeft Plangroep haar facturatieproces weer op orde en zijn de begrote uitgaven alsnog gedeclareerd.