Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Voor sommige inwoners is zelfstandig thuis wonen op een gegeven moment niet meer mogelijk. Indien volwassenen permanent niet meer thuis kunnen wonen en in een instelling moeten worden opgenomen, vallen zij onder de Wet langdurige zorg (Wlz). Op het gebied van de jeugdhulp zorgen we voor een dekkend en kwalitatief aanbod voor residentiële hulp. We versterken de kracht van ouders, jeugdigen en hun sociale omgeving door opvoedprogramma's en het versterken van respijtzorg. Ons uitgangspunt is residentiële hulp zoveel mogelijk naar ambulante hulp en deeltijdvarianten om te bouwen. Als hulp met verblijf noodzakelijk is, heeft opvang in een gezinssituatie (zoals pleegzorg of een gezinshuis) altijd de voorkeur boven verblijf en behandeling in een instelling. Voor de continuïteit van zorg aan jeugdigen die volwassen worden, besteden we speci€ek aandacht aan jeugdigen die na een verblijf in een residentiële instelling terugkeren naar Haarlemmermeer.

De gemeente Haarlem is als centrumgemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke opvang van de doelgroep OGGz (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) en beschermd wonen voor mensen met psychiatrische problematiek. Wij zetten in op het voorkomen van dakloosheid, het ondersteunen van maatschappelijk herstel en een goede nazorg bij uitstroom uit intramurale voorzieningen, gericht op langer zelfstandig wonen.

Activiteiten

Toelichting

01. Voorzien in pleegzorg en gezinshuizen

In 2021 hebben onze pleegzorgaanbieders drie gezamenlijke informatieavonden georganiseerd. Daarnaast hebben ze individueel ook aandacht besteed aan het werven van nieuwe pleegouders. Hoewel er landelijk een structureel te kort is aan pleegzorgouders, lukte het aanbieders in 2021 om samen de vraag naar pleegzorg in Haarlemmermeer te beantwoorden. Hiervoor werd er bij ingewikkelde hulpvragen soms extra inspanning geleverd om de juiste match tussen pleegkind en pleeggezin te vinden. Ondanks de coronamaatregelen hebben aanbieders ook het afgelopen jaar fysieke trainingen georganiseerd voor nieuwe en bestaande pleegouders. Door de beperkte groepsgrootte is het aantal trainingen verdubbeld. Tijdens de week van de pleegzorg heeft Haarlemmermeer extra gecommuniceerd over het bijzondere werk dat pleegouders doen.

Het aanbod van gezinshuiszorg ligt ook in 2021 grotendeels bij individuele gezinshuisouders met een zelfstandige onderneming. Hierdoor zien we in Haarlemmermeer dat de meeste gezinshuiszorg op basis van een specifieke zorgovereenkomst wordt geboden.

02. Bieden van residentiële hulp of behandeling

Residentiële voorzieningen kunnen aan jeugdigen met een meervoudig complexe verblijf en behandelbehoefte niet altijd de juiste of voldoende zorg bieden. Dit leidt regelmatig tot het overplaatsen van jeugdigen, waardoor zij steeds opnieuw vertrouwen moeten opbouwen en de effectiviteit van hun behandeling afneemt. We streven ernaar om de residentiele jeugdhulp zo thuis mogelijk vorm te geven. Hiervoor werken we mee aan het bovenregionaal plan ‘Een thuis voor Noordje’. In dit plan wordt op schaal van Noord-Holland de gewenste transformatie uitgewerkt en waar nodig gezamenlijk uitgevoerd. Door het opzetten van kleinschalige woonvoorzieningen krijgen jeugdigen een vaste woonplek en kan begeleiding en behandeling op basis van de persoonlijke hulpvraag worden ingezet. Kleinschalige woonvoorzieningen vinden vaker hun plek in de wijk, wat bijdraagt aan de inclusie en het gevoel van deze jeugdigen dat ze onderdeel uitmaken van de samenleving. Daarnaast kan de zorg dichter bij het netwerk van de jeugdige worden georganiseerd. Tijdens deze transformatie blijft het een uitdaging om passende residentiele jeugdhulp te organiseren.

In 2021 is het project ‘Overgang 18 -/+: van Hulpplan naar Toekomstplan’ afgerond. Dit project richtte zich op een goed toekomstperspectief voor jeugdigen in alle vormen van jeugdhulp met verblijf. Jongeren die 18 worden, worden begeleid van Jeugdwet naar Wet maatschappelijke ondersteuning of Wet langdurige Zorg. Door het project ‘Overgang 18 -/+: van Hulpplan naar Toekomstplan’ is onnodige jeugdhulp met verblijf door het gebrek van een alternatief voorkomen en is de uitstroom verbeterd.

03. Voorzien in gesloten jeugdhulp

Het ministerie van Volkshuisvesting, Welzijn en Sport (VWS) stuurt op de afbouw van de gesloten jeugdhulp. Het doel is om ook deze kinderen 'zo thuis mogelijk' te laten opgroeien. De gesloten jeugdzorg en de expertise voor deze doelgroep is bovenregionaal georganiseerd, daarom wordt er met de jeugdzorgregio's uit Noord-Holland, de aanbieders, het onderwijs en de Gecertificeerde Instellingen gewerkt aan een afbouw en ombouw van de gesloten jeugdhulp. In 2021 zijn de voorbereidingen getroffen om de groepsgrootte te verkleinen en de zorg zoveel mogelijk te huisvesten in woonwijken. In Haarlemmermeer is het aantal gesloten plaatsingen in 2021 licht gedaald. Dit komt met name doordat het Meer-team meer inspanning levert voor een alternatieve oplossing, zo lang hierover nog geen formele afspraken over zijn gemaakt in de keten en de randvoorwaarden geborgd zijn voor het oppakken van deze taak.

04. Laten uitvoeren van beschermd wonen en maatschappelijke opvang

Voor 2021 kunnen we de volgende activiteiten noemen voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang:

• Er is een nieuwe woonvoorziening met de mogelijkheid voor beschut wonen van twaalf jongvolwassenen toegevoegd aan beschermd wonen in Hoofddorp, in het pand aan Mastbos 65. De eerste bewoners zijn in november 2021 geplaatst.

• Op basis van de positieve ervaringen in 2019 en 2020 is besloten de Opstapregeling met een aantal aanpassingen te verlengen. Hierdoor kunnen inwoners onder andere uit beschermd wonen en de maatschappelijke opvang uitstromen naar een zelfstandige woning met ambulante begeleiding.

• De druk op de maatschappelijke opvang was in 2021 onverminderd hoog, mede door de coronacrisis. Gedurende de lockdown is het ook voor zelfredzame daklozen, niet behorend tot de OGGz-doelgroep, in sommige gevallen onmogelijk te voldoen aan de oproep binnen te blijven. Daarnaast was het soms nodig om een mogelijkheid tot time-out te hebben voor gezinnen om relationeel geweld te voorkomen. In onze gemeente is voor die gevallen opvang in een hotel gerealiseerd. De centrumgemeente Haarlem heeft in de maatschappelijke opvang in verband met de coronamaatregelen voor de OGGz-doelgroep ook dit jaar extra plekken gecreëerd. 

• Op Schiphol is de aanpak van de sociale problematiek van daklozen en mensen met verward gedrag gecontinueerd. De activiteiten worden in 2021 en 2022 gefinancierd met incidentele middelen van ministeries, de centrumgemeente Haarlem en Schiphol BV.

• In 2020 en 2021 zijn zogenaamde economisch daklozen met een lichte ondersteuningsvraag opgevangen in de Etta Palmstraat op basis van een Wmo-beschikking. De inwoners kunnen hierdoor tegen aanzienlijk lagere kosten worden opgevangen dan in een hotel of vakantiepark zoals daarvoor gebeurde, en daarnaast begeleid worden. Daarnaast is er minder leegstand in het pand aan de Etta Palmstraat.

Het Rijk heeft daarnaast de intentie om vanaf 1 januari 2024 de middelen voor Beschermd Wonen (BW) uit te keren aan alle gemeenten, op basis van een nieuw verdeelmodel. De maatschappelijke opvang (MO) volgt mogelijk in 2026. Vooruitlopend op het nieuwe verdeelmodel voor BW zijn gemeenten in een regio vanaf 1 januari 2022 al verplicht samen de beslissingen te nemen over BW. In 2021 zijn regionale samenwerkingsafspraken uitgewerkt op het gebied van beleid, sturing en financiering van regionale BW-voorzieningen en over de toegang tot die voorzieningen. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van een Gemeenschappelijk Orgaan Beschermd Wonen voor de regio Zuid-Kennemerland, IJmond en Haarlemmermeer. Ook is een regionaal kader ‘Opvang, Wonen en Herstel 2022 tot en met 2027’ vastgesteld dat de inhoudelijke basis geeft voor onze gemeente om het lokale beleid en de lokale uitvoering voor BW vorm te geven. Tot slot hebben de regiogemeenten samen een verwervingsstrategie opgesteld voor de inkoop van Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang vanaf 2023.

05. Kortdurend verblijf organiseren

Wij stellen bij een aantal zorgaanbieders logeeropvang (respijtzorg) beschikbaar voor jeugdigen en volwassenen met beperkingen die nog thuis wonen. Hierdoor kunnen mantelzorgers tijdelijk ontlast worden, waardoor zij uiteindelijk hun mantelzorgtaken langer vol kunnen houden. Om het gebruik van kortdurend verblijf te stimuleren (vijf inwoners hebben hier gebruik van gemaakt in 2021) en beschikbaar te houden is ingezet op de inventarisatie van Verblijf onder één dak. Dit betreft een locatie waarbij kortdurend verblijf vanuit verschillende wetgevingen en financieringsstromen wordt gecombineerd op één locatie. Er is nog geen geschikte locatie gevonden, maar er zijn plannen gemaakt om voorlopig bij de stichting PCSOH hiermee te starten.

In 2021 hebben meer gezinnen gebruik gemaakt van kortdurend verblijf voor jeugdigen, omdat de uitstroom achter blijft. We zien daarnaast dat deze hulp langduriger wordt ingezet om gezinnen te ontlasten. Soms wordt kortdurend verblijf ook ingezet als overbrugging wanneer een jeugdige tijdens een behandeling niet naar huis kan in het weekend of als een passend aanbod niet beschikbaar is. Tijdens het inkooptraject en het opstellen van een verordening voor Jeugd zal de inzet van kortdurend verblijf worden geëvalueerd en beleid zo nodig worden herzien.