Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Inwoners hebben recht op een bestaansminimum. Het is aan de overheid om daarin te voorzien als inwoners hier (tijdelijk) niet zelf toe in staat zijn. Dit is vastgelegd in de Participatiewet. Deze wet is in medebewind door de gemeente uitgevoerd, waarbij de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen worden aangevuld door de gemeente als de werkelijke vraag de verwachting overstijgt (zogenaamde openeinderegeling.) Een uitkering wordt verstrekt als de inwoner niet beschikt over (voldoende) middelen om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te kunnen voorzien. Tegenover deze rechten staan ook plichten. Wij hebben die plichten gehandhaafd, in samenhang met de mogelijkheden van inwoners om aan het werk te gaan (beleidsdoel C.)

Het minimabeleid is er voor inwoners die van een laag inkomen of van een uitkering moeten rondkomen. Hiermee zorgen we ervoor dat inwoners met weinig financiële middelen in hun primaire levensbehoeften kunnen voorzien en kunnen deelnemen aan de samenleving, door bijvoorbeeld mee te doen aan sport- of muziekactiviteiten. In 2022 hebben wij nog werkzaamheden uitgevoerd die voortvloeiden uit de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) en de toeslagenaffaire. Bij de Tozo betrof dit met name de verantwoording door ondernemers. Bij de gedupeerden van de toeslagenaffaire waren we verantwoordelijk voor de nazorg van inwoners die hulp hebben gehad van de gemeente.

Activiteiten

Toelichting

01. Garanderen van bestaanszekerheid door het rechtmatig en tijdig verstrekken van uitkeringen

Uitgangspunt is dat alle uitkeringsaanvragen binnen de daarvoor geldende wettelijke termijn zijn afgehandeld. Daarnaast heeft ‘aan de poort’ intensieve controle plaatsgevonden op rechtmatigheid. Ook is het uitkeringsbestand gecontroleerd. Dit is deels steekproefsgewijs gebeurd en deels als de situatie daartoe aanleiding gaf. Bij de aanvraag was er nog meer oog en aandacht voor de financiële omstandigheden van onze inwoners. Indien noodzakelijk hebben we voorschotten verstrekt om te voorkomen dat er bijvoorbeeld schulden ontstaan. Daarnaast hebben we inwoners gewezen op de mogelijkheid van het aanvragen van bijzondere bijstand en hebben we over andere mogelijkheden geïnformeerd van (landelijke) financiële ondersteuning en de mogelijkheid van schuldhulpverlening. Hiermee hebben we het ‘niet-gebruik’ van inkomensondersteunende voorzieningen willen terugdringen en armoede en schulden voorkomen.

02. Fraudebestrijding en het nemen van maatregelen bij het niet nakomen van afspraken en de inlichtingenplicht

Ook in 2022 hebben wij ingezet op de bestrijding van oneigenlijk gebruik en misbruik. Dit doen we door de inzet van handhavingsmedewerkers, het verbeteren van de informatievoorziening, themacontroles en vroegtijdige opsporing van fraude.

03. Uitvoeren van het minimabeleid

Wij hebben inwoners met een minimuminkomen gestimuleerd en ondersteund om deel te nemen aan voorzieningen die gericht zijn op maatschappelijke participatie. Een middel hiervoor is het verstrekken van bijzondere bijstand. Om de toegang tot de bijzondere bijstand zo eenvoudig mogelijk te maken, werken we met de tool ‘Bereken uw recht’. Door de toegang laagdrempelig te houden, willen wij het ‘niet-gebruik’ terugdringen.

We hebben de collectieve aanvullende zorgverzekering (gemeentepolis) voor inwoners met een laag inkomen en meer dan gemiddelde medische kosten. Inwoners met een inkomen tot 120% van het wettelijk sociaal minimum kunnen een tegemoetkoming aanvragen voor de maandelijkse premie van een gemeentepolis. Deze polis biedt ook de mogelijkheid om het eigen risico van € 385 mee te verzekeren. Deze groep is vaak niet in staat dit eigen risico te betalen, waardoor schulden ontstaan of zorg vermijden.

Het is van groot belang dat kinderen zich kunnen ontwikkelen en mee kunnen doen in de samenleving, ook wanneer zij opgroeien in een huishouden met een laag inkomen of problematische schulden. Hiervoor hebben we het Kindpakket. Op grond van dit Kindpakket bestaat er recht op een bijdrage voor de deelname aan sociaal-, culturele- en/of sportactiviteiten, een computer en een vergoeding voor indirecte schoolkosten en bijlessen.

De kosten van energie voor huishoudens zijn fors gestegen. Inwoners met een inkomen tot maximaal 120% van het wettelijk sociaal minimum zijn (deels) gecompenseerd door een eenmalige uitkering van € 1.300 op grond van de bijzondere bijstand. Er zijn 4.667 eenmalige uitkeringen verstrekt. Hiervan zijn er 2.370 automatisch toegekend aan mensen die bij ons bekend waren. Er zijn 2.297 eenmalige uitkeringen door inwoners aangevraagd. Inwoners die niet bekend waren bij de gemeente hadden de mogelijkheid om dit zelf aan te vragen via een digitaal inlichtingenformulier. Inmiddels heeft een zeer groot deel van de inwoners die recht zouden hebben op de toeslag een beroep gedaan op de regeling.

04. Bieden van schuldhulpverlening

Wij zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van schuldhulpverlening aan onze inwoners. Daarbij gaat het niet alleen om hulp bij het wegnemen van de financiële problemen en problematische schulden, maar ook de oorzaken daarvan. Het beleidsplan Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Haarlemmermeer 2022-2026 is door de gemeenteraad vastgesteld. In dit beleidsplan ligt het accent nog meer op het voorkomen van problematische schulden. We willen deze schulden ten alle tijden voorkomen door de inzet van vroegsignalering. Sinds 1 januari 2021 moet een aantal bedrijven de gemeente informeren als zij zien dat hun klanten hun rekeningen niet betalen. Het gaat hierbij om drinkwaterbedrijven, energieleveranciers, zorgverzekeraars en woningcorporaties. Ze hebben hiervoor geen toestemming nodig van de klant. De bedrijven en instanties geven een signaal als hun eigen inspanningen betalingsachterstanden niet oplossen. Het gaat dan om inspanningen zoals een betalingsregeling aanbieden en persoonlijk contact zoeken. De gemeente benadert vervolgens de inwoner en biedt hulp aan.
De gemeente is in 2018 gestart met het project ‘Vroeg eropaf’. Op grond van dit project gaat een medewerker van PLANgroep samen met een maatschappelijk werker van MeerWaarde op huisbezoek. Deze werkwijze wordt toegepast bij hogere schulden en een samenloop van schulden. Met vroegsignalering willen we zoveel mogelijk problematische schulden en uithuiszettingen voorkomen. Toch kan hiervan nog wel sprake zijn. Inwoners zijn immers niet verplicht om mee te werken aan vroegsignalering. Wij zijn daarom samen met stichting MeerWaarde en PLANgroep op 1 september 2021 het project ‘Eropaf Haarlemmermeer’ gestart. Het project ‘Eropaf Haarlemmermeer’ wil bij een vonnis tot uithuiszetting de inwoner de kans bieden om te werken aan herstel van zijn financiële situatie met als doel uithuiszetting voorkomen. De werkwijze ‘Eropaf Haarlemmermeer’ is zeer succesvol gebleken. Vanaf de start van het project zijn van de 53 aangezegde uithuiszettingen er 49 voorkomen. Dit is een aanzienlijke besparing op maatschappelijke kosten. Het betreft onder andere de kosten van noodopvang, uitkering doordat inwoners niet in staat zijn te werken, opslag van inboedel en kosten van herhuisvesting. Deze werkwijze wordt daarom ook in 2023 voortgezet.