Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Inwoners die er met hulp van het eigen netwerk niet (meer) in slagen zelfstandig thuis te wonen, zowel jeugdigen als volwassenen, kunnen een beroep doen op ondersteuning thuis. Doel is dat inwoners, ondanks eventuele problemen of beperkingen, zo lang mogelijk zelfstandig deelnemen aan de samenleving en de regie over hun eigen leven kunnen behouden. De ondersteuning thuis vanuit de Jeugdwet is gericht op gezinnen met kinderen en jeugdigen die problemen hebben van specifieke medische, gedragswetenschappelijke, psychiatrische of paramedische aard. De jeugdige wordt begeleid en/of behandeld, gericht op het ontwikkelen en aanleren van praktische, cognitieve en emotionele vaardigheden. De mogelijkheden van het kind worden optimaal benut, zodat een zo zelfstandig niveau van functioneren bereikt wordt. De ondersteuning is zoveel mogelijk thuis of is in de buurt aangeboden.

Inwoners die ondersteuning nodig hebben bij het omgaan met de effecten van de eigen beperking, kunnen een beroep doen op individuele begeleiding. Daarnaast bieden wij dagbesteding: begeleiding in groepsverband, al dan niet gericht op werk. Voor personen met verward gedrag zetten we, in nauwe samenwerking met onze maatschappelijke partners, in op preventie, het voorkomen van escalatie en ondersteuning op maat. Wanneer ernstig gevaar dreigt voor een persoon of de omgeving kan op basis van de Wet verplichte Geestelijke Gezondheidszorg (Wvggz) besloten worden tot een crisismaatregel of verplichte zorg. Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor de jeugdzorg inclusief gedwongen jeugdhulp, zoals jeugdbescherming (JB) en jeugdreclassering (JR). Onze taak is kinderen, zowel fysiek als geestelijk, veiligheid te bieden wanneer ouders dat niet (voldoende) doen. Dit gebeurt binnen verschillende schakels in de keten, te beginnen bij preventie. Gedwongen jeugdhulp mag alleen ingezet worden na een besluit van de kinderrechter en wordt alleen uitgevoerd door instellingen die daartoe gecertificeerd zijn.

In 2022 is ingezet op de inkoop van zorg voor 2023. Hierbij zijn de doelstellingen in het sociaal domein leidend. De ervaringen die we tot nu toe hebben opgedaan, hebben ook input gegeven aan de nieuwe aanbestedingen, zowel voor de Jeugdwet (gunning per 1 januari 2023) als voor de Wmo (gunning per 1 juli 2023.)

Activiteiten

Toelichting

01. Bieden van ondersteuning thuis

Ondersteuning thuis betreft hulp en ondersteuning bij het dagelijks leven, met als doel dat iemand zo lang mogelijk zelfstandig, dan wel bij ouder(s)/gezin, thuis kan blijven wonen en zo lang mogelijk mee kan blijven doen aan de samenleving. In 2022 is de zorg en ondersteuning, zowel op grond van de Jeugdwet als op grond van de Wmo, opnieuw aanbesteed om ook voor 2023 en verder een kwalitatief en dekkend ondersteuningsaanbod te hebben. Zowel in de aanbesteding als bij individuele aanvragen, is gericht ingezet op lichtere vormen van ondersteuning waar dat mogelijk is. Deze mogelijkheden worden samen met de inwoners, professionals en zorgaanbieders inzichtelijk gemaakt.

De inzet op kwalitatieve jeugdhulp is in 2022 gedeeltelijk gestagneerd als gevolg van wachttijden problematiek waardoor niet altijd tijdige en passende hulp aan onze jeugdige inwoners en hun gezinnen geboden kon worden. Onderliggende problemen zijn personeelstekorten en een hoog ziekteverzuim bij aanbieders. Dit is een landelijk probleem. In 2022 hebben we middels gesprekken met aanbieders de eerste stappen gezet om inzicht te krijgen in de wachttijden en hoe deze te bestrijden. In 2023 wordt gestart met het project 'Duurzame aanpak wachttijden Jeugdzorg'. Daarbij ligt de focus niet alleen op de oorzaken, maar voornamelijk op de oplossing ervan (zie ook reactie op bedenkingen X.2023.00967/7347633.)

02. Aanpak verwarde personen

We hebben gezorgd voor een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag. Bij complexe casuïstiek hebben we daarbij integraal samengewerkt met de GGD, de GGZ, andere zorg- en welzijnspartijen en politie, zowel op lokaal als regionaal niveau. We hebben ingezet op preventie en vroegsignalering en hebben gewerkt aan het voorkomen van escalatie. Inwoners met verward gedrag konden zelf meebeslissen over de aanpak en hebben inbreng gehad in het beleid via gesprekken met ervaringsdeskundigen en familie en/of naasten.

Een nieuwe vorm is de levensloopaanpak die in 2021 regionaal is voorbereid en als pilot ingevoerd is per januari 2022. De levensloopaanpak richt zich op het organiseren van een geïntegreerd en domeinoverstijgend zorgaanbod voor personen van 18 jaar en ouder die verward gedrag vertonen en een hoog veiligheidsrisico hebben. De pilot rondom de levensloopaanpak is in december 2022 succesvol afgerond. Per januari 2023 wordt deze aanpak vanuit het Zorg en Veiligheidshuis Kennemerland voortgezet.

03. Uitvoeren Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz)

In de Wvggz staat dat iedereen een melding kan doen bij de gemeente als er zorgen zijn rondom een inwoner en men van mening is dat verplichte zorg ingezet dient te worden. Het melden, onderzoeken en doen van een aanvraag bij de rechter voor een zorgmachtiging hebben wij in regio Kennemerland belegd bij de GGD. De rechter kan verplichte zorg opleggen wanneer een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel (gevaar) veroorzaakt voor de persoon in kwestie of voor anderen. Voorwaarde is dat zorg op vrijwillige basis niet mogelijk is. In geval van crisis is via de burgemeester een crisismaatregel opgelegd. De gemeente en betrokken partijen hebben ervoor gezorgd dat de inwoner tijdens de periode van verplichte zorg zoveel mogelijk mee kan blijven doen in de maatschappij.

Met de regio Kennemerland hebben we in 2022 gekeken naar de uitvoering van het beginsel van wederkerigheid in de Wvggz. Dit beginsel houdt in dat wanneer iemand in verplichte zorg gaat, de gemeente van herkomst verantwoordelijk is en blijft voor de essentiële voorwaarden van bestaan (wonen, financiën, dagbesteding/werk, identiteitsbewijs.). Voor Haarlemmermeer zijn in het kader van de wederkerigheid afspraken gemaakt met GGZ inGeest.

Eind 2022 is de evaluatie van de invoering van de Wvggz met de regio gedeeld. De beoogde verbeteringen worden opgehaald en getoetst bij de mensen die dagelijks met de uitvoering bezig zijn. Ook zullen patiënten en cliënten geraadpleegd worden. Mogelijke wetswijzigingen zullen we volgen.

04. Bieden van groepsondersteuning en vervoer

Onder groepsondersteuning valt zowel dagbesteding als dagbehandeling. Jeugdigen hebben voor een bepaalde periode begeleiding of behandeling ontvangen die gericht is op terugkeer naar school of naar de dagopvang. Wanneer jeugdigen of volwassenen niet zelfstandig kunnen reizen naar de dagbehandeling of dagbesteding, of waarvan ouders of het netwerk dit ook niet kunnen, is vervoer ingezet. Dit vervoer is georganiseerd vanuit de zorgaanbieders.

In 2022 is de groepsondersteuning, zowel op grond van de Jeugdwet als op grond van de Wmo, opnieuw aanbesteed om ook voor 2023 en verder een kwalitatief en dekkend ondersteuningsaanbod te hebben. Zowel binnen de aanbesteding als bij individuele aanvragen is, waar mogelijk, ingezet op lichtere vormen van dagbesteding (ontmoetingsgroepen) om zwaardere vormen van dagbesteding te voorkomen of uit te stellen.

Het collectief aanvullend vervoer en het leerlingenvervoer wordt voor acht regiogemeenten uitgevoerd door RegioRijder. In verband met oplopende chauffeurstekorten is in 2022 vooral ingezet op maatregelen voor de continuïteit van het vervoer van leerlingen van en naar school. Ook is de start gemaakt met de aanbesteding van de regiecentrale en het vervoer vanaf 2024.

05. Laten uitvoeren van jeugdbescherming en jeugdreclassering

Er is landelijk een ‘Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’ opgesteld in opdracht van de ministeries van VWS en J&V en de VNG. De invulling hiervan zal in 2023 en verder plaatsvinden. Het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming vraagt aanpassing van onze huidige inrichting. Hier is rekening mee gehouden door in de aanbesteding van de gecertificeerde instelling (GI) in 2021 een perceel op te nemen om de uitvoering van de preventieve jeugdbeschermingsmaatregelen (drang) gezamenlijk te transformeren van de GI naar de gemeente. In 2022 is hiervoor de pilot preventieve jeugdbescherming gestart.

Naar aanleiding van dit inspectierapport ‘Kwetsbare kinderen onvoldoende beschermd’ heeft het Rijk in 2021 op voordracht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) de jeugdzorgregio's in de provincie Noord-Holland onder interbestuurlijk toezicht (IBT) geplaatst voor jeugdbescherming en jeugdreclassering. Gemeenten en GI’s in de regio Noord-Holland zijn in 2022 gezamenlijk aan de slag gegaan met de aanbevelingen van de inspecties naar aanleiding van het IBT-traject wat heeft geresulteerd in een bovenregionale verbeteraanpak. In deze aanpak zijn belangrijke stappen gezet om de tijdige inzet van passende hulp voor kinderen met een beschermingsmaatregel (en hun ouders) te verbeteren. Inmiddels hebben de inspecties het verscherpt toezicht van de GI’s vanaf september 2022 beëindigd. Zij constateren dat de sturing die de regio’s in Noord-Holland hebben op de krapte op de arbeidsmarkt beperkt is. Zij zien hiervoor een belangrijke rol voor het Rijk in een landelijke aanpak. In januari 2023 is het IBT beëindigd voor de regio’s vanuit de ministeries VWS en JenV.

06. Veilig Thuis organiseren

Veilig Thuis (het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling in de regio IJmond, Zuid-Kennemerland en Haarlemmermeer) heeft een spilfunctie in meldingen en vermoedens van relationeel geweld en kindermishandeling. Daarbij is samenwerking met de ketenpartners belangrijk en zetten we onze (onderzoeks)expertise zodanig in dat partners (regionaal/bovenregionaal) geholpen worden in hun verdere aanpak.
Naast haar wettelijke taken voert Veilig Thuis extra taken uit zoals de Tijdelijk Huisverboden en de organisatie van de crisisdienst Jeugd.

Landelijk is het Actieprogramma Huiselijk Geweld Hoort Nergens Thuis uitgerold waarbij de regiovisie ‘Verbinden en Versterken in de aanpak van huiselijk geweld 2020-2024 Kennemerland’ is vastgesteld. In 2022 is regionaal en lokaal gewerkt aan een kwaliteitskader ‘Werken aan veiligheid voor lokale (wijk) teams’. Waarbij gewerkt is aan de thema’s: werken aan één visie en werkafspraken voor casusregie, het werken met Veiligheidsbeoordeling en Veiligheidsplannen en de samenwerking tussen de lokale teams en Veilig Thuis verder verbeteren.