Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Inwoners hebben recht op een bestaansminimum. Het is aan de overheid om daarin te voorzien als inwoners hier (tijdelijk) niet zelf toe in staat zijn. Dit is in de Participatiewet geregeld. Deze wet wordt in medebewind door de gemeente uitgevoerd, waarbij de door het Rijk beschikbaar gestelde middelen worden aangevuld door de gemeente als de werkelijke vraag de verwachting overstijgt (zogenaamde openeinderegeling). Een uitkering wordt verstrekt indien de noodzaak hiertoe vaststaat. Tegenover deze rechten staan ook plichten. Nadrukkelijk handhaven wij die plichten, in nauwe samenhang met de mogelijkheden van inwoners om aan het werk te gaan (beleidsdoel C). Het minimabeleid is er voor inwoners die van een laag inkomen of van een uitkering moeten rondkomen. Hiermee zorgen we ervoor dat inwoners met weinig financiële middelen in hun primaire levensbehoeften kunnen voorzien en kunnen deelnemen aan de samenleving, door bijvoorbeeld mee te doen aan sport- of muziekactiviteiten.

Activiteiten

Toelichting

01. Garanderen van bestaanszekerheid door het rechtmatig en tijdig verstrekken van uitkeringen

‘Aan de poort’ heeft intensieve controle plaatsgevonden op rechtmatigheid en is er steekproefsgewijs gecontroleerd indien de situatie daartoe aanleiding gaf. Bij de aanvraag is oog en aandacht voor de financiële omstandigheden van onze inwoners. Indien noodzakelijk hebben wij voorschotten verstrekt om te voorkomen dat er bijvoorbeeld schulden ontstonden. Inwoners hebben wij gewezen op de mogelijkheid van het aanvragen van bijzondere bijstand of over andere mogelijkheden van (landelijke) financiële ondersteuning. Hierbij werken we nauw samen met Meerwaarde, de Voedselbank Haarlemmermeer en de Stichting Leergeld.

In 2020 zien we een toename van het aantal toekenningen van uitkeringen voor levensonderhoud. In januari 2020 ontvingen 1.876 gezinnen een uitkering voor levensonderhoud. In december is dit aantal als gevolg van de coronacrisis toegenomen tot 2.041. Daarmee is de toename minder sterk dan we hadden verwacht. Het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand is gedaald. In 2019 zijn er 2.388 aanvragen voor bijzondere bijstand ingediend. In 2020 is dit aantal gedaald naar 2.166. We zien met name een daling bij de aanvragen voor een individuele inkomenstoeslag, woninginrichting en de computerregeling. Resultaat is dat de lasten voor uitkeringen levensonderhoud en bijzondere bijstand lager uitvallen dan begroot.

02. Fraudebestrijding en het nemen van maatregelen bij het niet nakomen van afspraken en de inlichtingenplicht

Wij hebben ingezet op de bestrijding van oneigenlijk gebruik van uitkeringen. Dit doen we door inzet van handhavingsmedewerkers, het opleiden van medewerkers in fraudealertheid, het verbeteren van de informatievoorziening, themacontroles, vroegtijdige opsporing van fraude en controle van uitkeringssituaties. De menselijke maat staat centraal binnen het handhavingsbeleid en daar waar mogelijk passen wij maatwerk toe.

03. Uitvoeren van het minimabeleid

Uitgangspunt is dat inwoners beschikken over een bestaansminimum en zoveel als mogelijk kunnen meedoen in de samenleving. Wij stimuleren en ondersteunen inwoners met een minimuminkomen om deel te nemen aan voorzieningen die gericht zijn op maatschappelijke participatie. Een middel hiervoor is het verstrekken van een bijstandsuitkering of bijzondere bijstand. Om de toegang tot de minimaregelingen en bijzondere bijstand zo eenvoudig mogelijk te maken, gebruiken wij vanaf 1 januari 2019 het programma Bereken uw recht. Via deze online tool kunnen inwoners in een paar minuten zien of zij in aanmerking komen voor ondersteuning van de gemeente. Als dat het geval is, kunnen zij direct een aanvraag indienen. Door de toegang laagdrempelig te houden, willen wij meer inwoners bereiken om zo grotere (financiële) problemen te voorkomen. In 2020 is het gebruik van Bereken uw recht geëvalueerd. Besloten is om ook in de toekomst gebruik te blijven maken van Bereken uw recht. Om het bereik verder te vergroten heeft er een aantal aanpassingen bij het gebruik van Bereken uw recht plaatsgevonden. Met de inzet van Bereken uw recht biedt de gemeente een loket voor alle minimaregelingen, waardoor het gebruik van deze regeling toeneemt.

Voor inwoners met veel medische kosten hebben we de collectieve aanvullende zorgverzekering (gemeentepolis). In verband met de beëindiging van een contract per 1 januari 2019 is de gemeentepolis opnieuw aanbesteed. Vanaf 1 januari 2019 zijn twee zorgaanbieders gecontracteerd, Zorg en Zekerheid en Univé. Deze contracten liepen ook door in 2020. Er hebben zich geen nieuwe aanbieders gemeld.

04. Bieden van schuldhulpverlening

Op grond van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn wij verantwoordelijk voor het aanbieden van schuldhulpverlening aan onze inwoners. Daarbij gaat het niet alleen om hulp bij het wegnemen van de financiële problemen en problematische schulden, maar ook de oorzaken daarvan. Door vroegsignalering en preventie proberen we te voorkomen dat inwoners een beroep moeten doen op schuldhulpverlening of waar dat onvermijdelijk is, minder vaak uitvallen of hun trajecten staken.

In het beleidsplan Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Haarlemmermeer 2017-2021 (2017.002552) zijn maatregelen opgenomen om te voorkomen dat inwoners in een problematische schuldenpositie raken. De uitvoering is gemandateerd aan PLANgroep, een externe schuldhulpverleningsorganisatie. Eind 2017 zijn wij gestart met het project ‘Vroeg Eropaf’. Vroeg Eropaf richt zich op mensen met beginnende betalingsachterstanden bij woningcorporatie Ymere. Naast betalingsachterstanden zijn er vaak andere problemen, variërend van verslaving en/of psychische problematiek tot vereenzaming en (zelf)vervuiling. Vaak komen mensen met deze problemen niet uit eigen beweging naar de hulpverlening of zijn snel weer buiten beeld. Het project is in 2019 uitgebreid met signalen van zorgverzekeraars en ook nutsbedrijven zullen in de toekomst signalen van betalingsachterstanden afgeven. In 2020 zijn de gastlessen op de VO - en MBO scholen om jongeren te leren omgaan met geld, stil komen te liggen als gevolg van de coronamaatregelen.

In 2020 is gestart met de voorbereiding van de wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening per 1 januari 2021. In deze gewijzigde wet is vroegsignalering als wettelijke taak vastgelegd en wordt een aantal vaste lasten partners zoals woningcorperaties, nutsbedrijven en zorgverzekeraars verplicht om signalen aan de gemeente af te geven als er sprake is van een betalingsachterstand.

05. Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo)

De Tozo is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. Het voorziet in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud als het inkomen door de coronacrisis tot onder het sociaal minimum daalt. En in een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen als gevolg van de coronacrisis op te vangen. De Tozo kende in 2020 drie opeenvolgende regelingen namelijk Tozo 1, 2 en 3. Tozo 1 liep van 1 maart tot 1 juli, Tozo 2 liep vanaf 1 juli tot 1 oktober. Vanaf 1 oktober is Tozo 3 gestart en deze regeling loopt tot 1 april 2021. De Tozo is gebaseerd op de Participatiewet, in de uitvoering wordt zoveel mogelijk aangesloten op de reguliere werkwijze.

Het Rijk vergoedt de kosten van toegekende uitkeringen levensonderhoud minus de onterecht uitgekeerde uitkeringen, deze moeten worden teruggevorderd. De kredieten die niet of gedeeltelijk worden terugbetaald worden eveneens vergoed door het Rijk. Voor de uitvoering van de Tozo ontvangt de gemeente een vergoeding per genomen besluit.

In 2020 zijn in totaal 4.504 uitkeringen levensonderhoud en 343 bedrijfskredieten verstrekt. Om de aanvragen bijtijds te kunnen afhandelen en uitbetalingen te kunnen doen is gebruik gemaakt van digitale aanvraagformulieren. Daarnaast is op de website informatie geplaatst over de Tozo en ook andere regelingen waar ondernemers mogelijk een beroep op kunnen doen.