Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

Voor sommige inwoners is zelfstandig thuis wonen op een gegeven moment, al dan niet tijdelijk, niet meer mogelijk. Voor zowel jeugdigen als volwassenen is de gemeente verantwoordelijk voor een aantal vormen van specialistische zorg en ondersteuning met verblijf. Indien volwassenen permanent niet meer zelfstandig thuis kunnen wonen, vallen zij onder de Wet langdurige zorg (Wlz). Ons uitgangspunt is om jeugdhulp met verblijf zoveel als mogelijk naar ambulante en deeltijdvarianten om te bouwen. Hiervoor hebben we een pakket aan (preventieve) maatregelen. Als hulp met verblijf noodzakelijk is, dan heeft opvang in een gezinssituatie altijd de voorkeur boven verblijf en behandeling in een instelling. We bieden continuïteit van zorg aan jeugdigen die volwassen worden en na jeugdhulp met verblijf terugkeren naar Haarlemmermeer.

Gemeente Haarlem is als centrumgemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke opvang van de doelgroep OGGZ (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) en beschermd wonen. In 2023 worden wij als gemeente zelf verantwoordelijk voor beschermd wonen. De decentralisatie van de maatschappelijke opvang is uitgesteld tot na 2025. Wij hebben in onze gemeente de (regionale) opvang voor gezinnen en nu vijf beschermd wonen locaties.

Activiteiten

Toelichting

01. Voorzien in pleegzorg en gezinshuizen

Het is van belang dat jongeren die niet meer thuis kunnen wonen, bij voorkeur geplaatst worden in een pleeggezin of een gezinshuis. Varianten van pleegzorg zijn reguliere pleegzorg (met een onderscheid tussen een opvoedings- en een hulpverleningsvariant), weekendpleegzorg (deeltijd) en crisispleegzorg. Maatwerkondersteuning voor pleegouders is mogelijk, maar altijd in afstemming met de aanbieders van pleegzorg.

In 2020 is specifiek aandacht besteed aan het voorkomen dat pleegouders vroegtijdig stoppen om het overplaatsen van jeugdigen te voorkomen. Onze contractpartners werven sinds 2020 gezamenlijk nieuwe pleegouders, zodat pleegouders kunnen kiezen voor een aanbieder die bij ze past. Daarnaast hebben de contractpartners hun trainingen toegankelijk gemaakt voor pleegouders van andere aanbieders. Hierdoor is het trainingsaanbod verbreed en zijn er meer trainingen beschikbaar.

Gezinshuizen zijn bedoeld voor jeugdigen met gedragsproblemen die niet in een gewoon pleeggezin opgenomen kunnen worden. In een gezinshuis wonen jeugdigen samen met betaalde opvoedouder(s) en hun eventuele biologische kinderen. Indien nodig wordt gezorgd voor extra (ambulante) behandeling. In 2020 is de verblijfsduur van gezinshuiszorg uitgebreid naar 21 jaar, zodat jeugdigen een betere overgang kunnen maken naar zelfstandig wonen. Dit kan alleen als een jeugdige voor zijn 18^de jaar in een gezinshuis is gaan wonen. De coronamaatregelen hebben geen negatieve invloed gehad op het voorzien in pleegzorg en zorg gezinshuizen.

02. Voorzien in residentiële hulp of behandeling

Ons uitgangspunt is dat kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, zo veel mogelijk in een gezinssituatie worden opgevangen. Als dit niet mogelijk is, is residentiële zorg nodig met begeleiding en/of behandeling.

Residentiële voorzieningen kunnen aan deze jeugdigen met een meervoudig complexe verblijf- en behandelbehoefte niet altijd de juiste of voldoende zorg bieden. Door specialistisch maatwerk in te zetten proberen we deze jeugdigen te beschermen en een toekomstperspectief te creëren. Tegelijkertijd verstevigen we de samenwerking tussen contractpartners om overplaatsingen te voorkomen. Om de zorg aan deze jeugdigen te verbeteren wordt er in Noord-Holland met alle jeugdzorgregio’s samengewerkt aan een plan. Het doel is om ook voor deze jeugdigen ‘zo thuis mogelijk opgroeien’ mogelijk te maken en tegelijkertijd de zwaarste verblijfszorg beschikbaar en betaalbaar te organiseren.

In 2020 is in Hoofddorp een nieuwe locatie voor zelfstandigheidstraining geopend voor jongeren van 16-23 jaar. De vraag naar passende zorg en huisvesting voor jongeren is groter en daardoor stagneert soms de uitstroom uit jeugdhulp. In 2020 is er gestuurd op een betere aansluiting op beschermd wonen en de samenwerking met de centrumgemeente. Binnen de decentralisatie van beschermd wonen is er specifiek aandacht voor een passend aanbod voor jongeren van 16-23 jaar.

03. Voozien in gesloten jeugdhulp

Gesloten jeugdhulp is een zeer intensieve vorm van gespecialiseerde jeugdhulp waarbij de vrijheden van de jeugdige kunnen worden ingeperkt, om te voorkomen dat de jeugdige zich onttrekt of onttrokken wordt aan de hulp die hij nodig heeft. Het heeft als doel jeugdigen met ernstige gedragsproblemen te behandelen en dusdanige gedragsverandering te bewerkstellingen dat de jeugdige weer kan deelnemen aan de maatschappij.

In 2020 is er een afname van het aantal jeugdigen in gesloten jeugdhulp. Meer jeugdigen hebben een combinatie van gedrags- en psychiatrische problematiek. Om deze jeugdigen goed te kunnen helpen is er op maat extra specialisme ingezet voor de psychiatrische problematiek. Doordat de hulpvraag complex is, is uitstroom soms alleen mogelijk op basis maatwerk. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport stuurt daarnaast op de afbouw van de gesloten jeugdhulp. Het doel is om ook deze kinderen 'zo thuis mogelijk' te laten opgroeien. De gesloten jeugdzorg en de expertise voor deze doelgroep is bovenregionaal georganiseerd, daarom wordt er met de jeugdzorgregio's uit Noord-Holland, de aanbieders en het onderwijs in 2021 een plan afgerond. Wij zijn betrokken bij het opstellen van dit plan. In het plan komt te staan hoe deze zorg kan worden getransformeerd binnen haalbare kaders.

04. Voorzien in beschermd wonen en maatschappelijke opvang

Gemeente Haarlem is als centrumgemeente verantwoordelijk voor de maatschappelijke opvang van de doelgroep OGGZ en beschermd wonen voor mensen met psychiatrische problematiek. Wij zetten in op het voorkomen van dakloosheid, het ondersteunen van maatschappelijk herstel en goede nazorg bij uitstroom uit intramurale voorzieningen.

Eind 2020 is duidelijk geworden dat het Rijk de financiële doordecentralisatie van beschermd wonen opnieuw heeft uitgesteld (van 1 januari 2022 naar 1 januari 2023). Desondanks gaan we in de regio volop verder met de uitwerking van onze samenwerking, zodat we vanaf 2022 al gezamenlijk regionale taken kunnen oppakken. De decentralisatie van de maatschappelijke opvang is uitgesteld tot na 2025.

Voor 2020 kunnen we de volgende activiteiten noemen voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang.

• Er is een nieuwe woonvoorziening met 35 plekken toegevoegd aan beschermd wonen in Hoofddorp, naast Spaarnepoort.
• Op basis van de positieve ervaringen in 2019 en 2020 is besloten de Opstapregeling met een aantal aanpassingen te verlengen. Hierdoor kunnen inwoners onder andere uit beschermd wonen en de maatschappelijke opvang uitstromen naar een zelfstandige woning met ambulante begeleiding.
• Er is een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar de mogelijkheden van zogenaamde ‘Skaeve Huse’, een woonvorm voor inwoners die heel veel overlast veroorzaken, en gestart met een onderzoek naar de (potentiële) doelgroep in onze gemeente.
• De druk op de maatschappelijke opvang was in 2020 onverminderd hoog, mede door de coronamaatregelen. Gedurende de lockdown is het ook voor zelfredzame daklozen, niet behorend tot de OGGZ-doelgroep, in sommige gevallen onmogelijk te voldoen aan de oproep binnen te blijven. Daarnaast was het soms nodig om een mogelijkheid tot time-out te hebben voor gezinnen om relationeel geweld te voorkomen. In onze gemeente is voor die gevallen opvang in een hotel gerealiseerd. Centrumgemeente Haarlem heeft in de maatschappelijke opvang in verband met de coronamaatregelen voor de OGGZ-doelgroep dit jaar extra plekken gecreëerd. 
• Met de ketenpartners is met succes gewerkt aan een verbetertraject van ondersteunings- en veiligheidsvraagstukken in de regionale gezinsopvang in Hoofddorp.
• Op Schiphol is de aanpak van de sociale problematiek van daklozen en mensen met verward gedrag gecontinueerd. Het afgelopen jaar zijn onder andere bij ministeries met centrumgemeente Haarlem middelen gevonden om de activiteiten voort te kunnen zetten in 2021 en 2022. Gemeente Haarlemmermeer levert een bijdrage van € 50.000.

05. Voorzien in kortdurend verblijf

Wij stellen bij een aantal zorgaanbieders logeeropvang (respijtzorg) beschikbaar voor jeugdigen en volwassenen met beperkingen die nog thuis wonen. Hierdoor kunnen mantelzorgers tijdelijk ontlast worden, waardoor zij uiteindelijk hun mantelzorgtaken langer vol kunnen houden. Om het gebruik van kortdurend verblijf te stimuleren en beschikbaar te houden is ingezet op de inventarisatie van Verblijf onder één dak. Dit betreft een locatie waarbij kortdurend verblijf vanuit verschillende wetgevingen en financieringsstromen wordt gecombineerd op één locatie. In de praktijk blijkt dat er voor jeugdigen onvoldoende mogelijkheden zijn voor kortdurend verblijf. Voor jeugdigen zijn in 2020 aanvullend maatwerkcontracten afgesloten met aanbieders om aan de vraag voor kortdurend verblijf te voldoen.

06. Zorg continuïteit en meerkosten zorgaanbieders

Om de continuïteit van zorg voor onze inwoners tijdens de coronacrisis zoveel mogelijk zeker te stellen hebben wij gehoor gegeven aan de oproep van het Rijk om bij te dragen aan de instandhouding van het zorglandschap. Door vraaguitval of verminderde inzet van personeel, kan de omvang van de zorg en ondersteuning en daarmee de omzet van zorgaanbieders tijdelijk afwijken. Het Rijk heeft aangegeven dat het van belang is dat de financiering van de omzet aan zorgaanbieders onverminderd plaatsvindt, zoals die contractueel overeengekomen was dan wel een zo goed mogelijke inschatting daarvan. Doel hiervan is om acute liquiditeitsproblemen te voorkomen en de gevolgen van de coronacrisis voor de financiële positie in 2020 van deze zorgaanbieders te neutraliseren. Zorgaanbieders kunnen de omzetdaling als gevolg van vraaguitval en verminderde inzet declareren bij de gemeente. De omzetdaling wordt bepaald aan de hand van het maandgemiddelde van de omzet van geheel 2019. Deze regeling had een looptijd tot 1 juli 2020. 32 zorgaanbieders hebben omzetderving gedeclareerd bij de gemeente.

Naast de vraaguitval en verminderde inzet kunnen zorgaanbieders ook te maken krijgen met meerkosten als gevolg van de coronamaatregelen. Denk hierbij aan de inzet van mondmaskers of extra huur van locaties om de 1,5 meter afstand te kunnen hanteren. De meerkosten die direct voortkomen uit het volgen van de maatregelen kunnen worden vergoed. De regeling met betrekking tot het vergoeden van meerkosten liep tot en met 31 december 2020. Negen zorgaanbieders hebben meerkosten gedeclareerd bij de gemeente. De meerkosten worden gecompenseerd door de vergoeding van het Rijk die in 2020 is ontvangen via de algemene uitkering gemeentefonds.

Het uitgangspunt van deze regelingen is dat een zorgaanbieder geen disproportioneel financieel voordeel mag hebben van de getroffen overheidsmaatregelen en de op grond daarvan beschikbaar gestelde middelen voor continuïteit en meerkosten (de continuïteitsbijdrage bedraagt € 914.805 en de meerkosten bedragen € 279.552). De zorgaanbieders maken dit inzichtelijk in een bijlage bij hun jaarstukken over 2020.