In de Programmabegroting 2022-2026 was voor de jaarschijf 2022 een positief saldo geraamd van € 1,3 miljoen. Bij de behandeling van de programmabegroting kon op basis van een groot voordeel in de septembercirculaire 2021 gemeentefonds het positieve saldo worden bijgesteld naar € 9,6 miljoen. Daardoor ontstond er ruimte om de voor 2022 geraamde ombuigingen op basis van de strategische heroriëntatie met een bedrag van € 2,3 miljoen te verlagen. Na het vaststellen van de programmabegroting werd het positieve saldo geraamd op € 7,3 miljoen. Bij de voor- en najaarsrapportage werd het geraamd saldo voor de jaarschijf 2022 bijgesteld naar € 21,2 miljoen. Nu sluit de jaarrekening met een positief resultaat van € 34,2 miljoen, een verschil ten opzichte van de Najaarsrapportage 2022 van € 13,6 miljoen. Dit verschil heeft vooral incidentele oorzaken en wordt hierna onder Resultaat overzicht baten en lasten toegelicht.
Een deel van het resultaat heeft betrekking op werkzaamheden die als nog in 2023 uitgevoerd moeten worden. Hiervoor wordt voorgesteld € 4,7 miljoen aan budget beschikbaar te stellen in 2023. Na deze budgetoverhevelingen resteert een nettoresultaat van € 29,6 miljoen.

De grote fluctuatie tussen de primaire begroting en het uiteindelijke rekeningresultaat wordt voor € 36,1 miljoen veroorzaakt door de uitkeringen uit het gemeentefonds. Hiervan heeft € 17,3 miljoen betrekking op compensatie van inkomstenderving in de jaren 2020 en 2021 als gevolg van de coronamaatregelen. Deze mocht naar aanleiding van een uitspraak van de commissie BBV niet in de voorliggende jaren worden verantwoord, terwijl het de nadelen wel in 2020 en 2021 verantwoord moesten worden.
De ontwikkelingen van de uitkeringen uit het gemeentefonds zijn van grote invloed op het voorspellend vermogen van de begroting. Voor de ramingen van de uitkering gemeentefonds in de programmabegroting gelden als uitgangspunt de diverse circulaires die van het Kabinet ontvangen worden. Voor de begroting 2022 was een complicerende factor dat de doorwerking van het coalitieakkoord Rutte IV pas in de loop van 2022 bekend werd en zelfs bij de decembercirculaire 2022 de uitkering uit het gemeentefonds nog met € 5,7 miljoen verhoogd werd.
Door het Rijk wordt erkend dat het door de grote fluctuaties in het gemeentefonds voor gemeenten lastig is om een solide begroting op te stellen. Daarom heeft het Kabinet in het coalitieakkoord opgenomen dat er een andere financieringssystematiek moet komen. Vooruitlopend daarop heeft de coalitie het accres van het gemeentefonds vanaf 2026 bevroren op het niveau van 2022. En de opschalingskorting (veronderstelde lagere apparaatskosten) is vanaf 2026 weer opgevoerd in de ramingen. Deze aannames vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek veroorzaken in de jaren tot en met 2025 incidentele overschotten en een stevig structureel tekort vanaf 2026, het ravijnjaar. Het Kabinet heeft toegezegd dat in het voorjaar van 2023 duidelijkheid komt over de nieuwe financieringssystematiek. Hopelijk wordt deze toezegging nagekomen.

De verwachting is dat de uitkomsten van de Jaarstukken 2022 niet doorwerken naar 2023 en verder. Het voordeel is vooral ontstaan door incidentele endogene oorzaken. Tevens is het coalitieakkoord Rutte IV verwerkt in het meerjarenbeeld. Een andere oorzaak van het positieve saldo is dat de stelposten voor loon- en prijsstijgingen in 2022 voor een bedrag van € 6,8 miljoen niet benut zijn. De verwachting is dat deze stelposten vanaf 2023 hard nodig zijn omdat de inflatie vertraagd doorwerkt in contracten en overeenkomsten. Zo liepen bijvoorbeeld de vaste contracten voor energie eind 2022 af. Vanaf 2023 hebben we te maken met variabele contracten die fors hoger zijn dat de oude contracten. De doorwerking van loon- en prijsstijgingen zullen bij de Voorjaarsrapportage 2023 zoveel mogelijk inzichtelijk worden gemaakt.

De financiële weerbaarheid van de gemeente Haarlemmermeer blijft goed, Dit is onlangs ook weer gebleken uit de benchmarks over de Jaarstukken 2021 die zijn uitgevoerde door de VNG en BDO (zie de brief aan de raad van 31 januari 2023, X.2023.00492). Om de raad meer inzicht te geven in de financiële positie zijn vanaf deze jaarstukken in het onderdeel Financiële positie en kengetallen meerdere indicatoren opgenomen. Deze indicatoren worden getoond in grafieken, waardoor het mogelijk is een trend af te lezen. Het algemene beeld is dat ook op basis van de Jaarstukken 2022 de financiële weerbaarheid van de gemeente goed blijft.